MỤC TIÊU VIỆT NAM PHÁT TRIỂN 2045 CÓ PHI THỰC TẾ???
(Lược từ bài báo "Một Việt Nam phát triển vào 2045" trên Zingnews (link bên dưới), bài báo rất dài nên chắt lại cho ai lười đọc. Lưu ý bài khá dài)
Năm 2015, Việt Nam phối hợp cùng WTO công bố bản Báo cáo Việt Nam 2035, đưa ra các dự báo tương lai của Việt Nam nhắm tới mốc 50 năm đổi mới. Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, người tham gia vào bản báo cáo nói rằng: "Tương lai ấy được đo đếm, lượng hóa từ những con số và kịch bản cụ thể". Hai năm sau, 2017, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc công bố tầm nhìn Việt Nam 2045, đặt mục tiêu: VN phải trở thành 1 nước phát triển, thu nhập cao vào dịp 100 năm ngày lập quốc. Bà Lan cho rằng, dù tầm nhìn 2035, hay mục tiêu 2045 đều là những nhiệm vụ rất thách thức, nhưng là cơ hội, động lực quý giá để VN trở nên thịnh vượng.
(1) CHÂN DUNG 1 NƯỚC PHÁT TRIỂN
Trong bài phát biểu mới đâu của mình, TBT, CTN Nguyễn Phú Trọng đưa ra những mục tiêu, định hướng rất rõ ràng, hướng tầm nhìn dài hạn đến giữa thế kỷ 21 chứ không phải chỉ trong 1 hay 2 nhiệm kỳ. Theo đó:
2025, VN là nước Đang phát triển có Công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập Trung bình thấp.
2030, là nước Phát triển có Công nghiệp hiện đại, thu nhập Trung bình cao.
2045, là nước Phát triển, Thu nhập cao.
Theo cách chia phổ biến nhất từ World Bank, các nước có thu nhập trung bình ở khoảng 1.000-12.000 $/người/năm. Trong đó: Thu nhập trung bình thấp là khoảng 1.000-4.000$, thu nhập trung bình khoảng 4.000-8.000$, thu nhập trung bình cao khoảng 8.000-12.000$. Còn nước có Thu nhập cao là 12.000$ trở lên.
- Năm 2019, thu nhập bình quân của VN là ~ 2.800$; nếu tính cả quy mô các khu vực ktế bị bỏ sót có thể đạt trên 3.000$, như vậy VN đã thuộc nhóm nước thu nhập trung bình thấp, tiệm cận mức trung bình. Do đó, theo các tính toán tăng trưởng, đến cuối 2025, thu nhập bình quân có thể đạt mức 5.000$, đạt mục tiêu vượt lên trên nhóm thu nhập trung bình thấp. Đến 2030, thu nhập bình quân có thể vượt 7.000-8.000$ và thuộc nhóm trung bình cao.
- Về nội hàm "nước công nghiệp", theo căn cứ của UNIDO quy ước là: nước có giá trị gia tăng CN chế biến chế tạo bình quân đầu người 1.000-2.500$, hoặc là chiếm 0,5% toàn cầu trở lên. Nước công nghiệp phát triển thì giá trị phải trên 2.500$.
(2) MỤC TIÊU LÀ RẤT THÁCH THỨC
Năm 2017 đc coi là năm thành công của Chính phủ XIV khi chỉ trong năm thứ 2 nhiệm kỳ, tăng trưởng GDP đã đạt 6,81% cao nhất trong 10 năm. Tuy vậy, tại Hội nghị CP với địa phương vào cuối năm, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phát biểu: "Thu nhập bình quân thấp có gì mà quá phấn khởi. Đó phải là nỗi buồn bực của lãnh đạo chúng ta mới phải!". Kể cả với mức tăng 6,81%, GDP bình quân năm đó cũng chỉ đạt 2.385$, vẫn là 1 mức thu nhập thấp. Một năm sau, quy mô GDP VN đạt 244 tỷ đô, lọt Top50 nền kinh tế thế giới; tuy nhiên khi chia bình quân cũng mới đạt 2.563$ đứng thứ 135/192 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Hiện, VN đi sau Hàn Quốc khoảng 40 năm, Thái Lan 14 năm, Philippines khoảng 6 năm… Nói vậy để thấy mục tiêu vươn mình trở thành một nước có thu nhập trung bình cao, thu nhập cao là rất dài và thách thức.
Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Bùi Quang Tuấn cho rằng: "Đặt mục tiêu cao là đáng hoan nghênh để có sự cố gắng, đồng lòng vươn lên". Ông cho biết, quy mô GDP 1986 VN chỉ khoảng 12-13 tỷ USD, thu nhập bình quân chỉ 230USD/người thì đến nay đã đạt GDP 260 tỷ USD, thu nhập tăng hơn 10 lần. Đồng thời, Bà Lan cũng nhận định, để kinh tế đạt mục tiêu đề ra, thì VN sẽ phải tiếp tục đạt tăng trưởng cao và đều đặn 6,8-7%/năm trong 20-30 năm tới.
Trong Báo cáo VN 2035 có 4 kịch bản tăng trưởng đề ra từ 4%-7%:
Nếu tăng trưởng liên tục 4%/năm thì 2035 VN mới có thu nhập bình quân = TQ 2014, Thái Lan 2010
Nếu 5% thì sẽ = thu nhập của Malaysia 2001 và Brazil 2014
6%, = Malaysia 2010 và Thổ Nhĩ Kỳ 2013
7%, = Hàn Quốc 2003 và Malaysia 2013
Khi quy mô nền kinh tế càng cao, thì để tăng thêm 1 điểm % sẽ càng khó. Đây sẽ là thách thức rất lớn cho sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ.
(*: các số liệu GDP bên trên là dựa trên số liệu chưa qua đợt tái thống kê)
(3) ĐỘNG LỰC NÀO ĐỂ TRỞ THÀNH NƯỚC PHÁT TRIỂN?
Quảng Ninh đang đc coi là 1 trong những ngôi sao phát triển của VN khi tăng trưởng GDP/năm đạt mức 2 con số. Năm 2020, QN đặt mục tiêu thu nhập bình quân đạt 6.500$ tức cao gấp đôi bình quân cả nước (thu nhập bình quân 2019 của QN đã đạt 6.135$). Nếu tiếp tục duy trì tốc độ 11% trong 10 năm tới, QN sẽ đạt mốc thu nhập 18.500$ vào 2030, tương đương với 1 nước phát triển, về đích trước mục tiêu cả nước vào năm 2045.
Để hiện thực hóa điều này, QN đang có sự đột phá rất lớn về cải cách thể chế, xây dựng CSHT và nhân lực; tỉnh cũng chú trọng Công nghiệp - Dịch vụ là động lực chính. Từ câu chuyện QN cho thấy: Mục tiêu thu nhập bình quân sắp tới là thách thức, nhưng KHÔNG phải là PHI hiện thực!
PGS TS Bùi Quang Tuấn cho rằng mục tiêu cao sẽ tạo ra khát vọng, nhưng cũng đi kèm sức ép. Ông nhấn mạnh cần tập trung đột phá trong lĩnh vực: khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo. Lợi thế của VN hiện tại: thời kỳ dân số vàng, nhân lực dồi dào, dư địa tăng trưởng lớn, nếu tận dụng đc sẽ phát triển rất nhanh. "Chúng ta đang có lợi thế về nguồn nhân lực thì phải tận dụng. Nếu không tận dụng thời kỳ dân số vàng này thì vĩnh viễn có thể không làm được".
Các chuyên gia và lãnh đạo các ban ngành đều cho rằng cần phải: đổi mới thể chế, phát triển khu vực tư nhân thành 1 động lực phát triển; khuyến khích đổi mới, sáng tạo; áp dụng mạnh mẽ KHCN; khơi dậy ý chí phấn đấu của nguồn nhân lực là những yếu tố chính giúp VN có thể tiến tới mục tiêu trên. Ngoài ra, bà Phạm Chi Lan cho rằng: 1 nước phát triển, thịnh vượng thì phải có 1 xã hội hài hòa, công bằng, mọi đối tượng đều được công tâm, phát triển đồng đều, không một ai bị bỏ lại phía sau. Trong quá khứ, Việt Nam đã vươn mình từ 1 nước thu nhập thấp => 1 nước có thu nhập trung bình. Bà hy vọng, trong tương lai, "Việt Nam sẽ là một đất nước thịnh vượng, sáng tạo, công bằng và dân chủ" như mục tiêu đang đề ra, dù thách thức phía trước không hề nhỏ.
